Rezerwat Gnojna
Rezerwat Faunistyczny Stawy Gnojna im. Rodziny Bieleckich to pierwszy na terenie Polski rezerwat powołany z inicjatywy prywatnych właścicieli, którzy jego utworzenie dobrowolnie przeznaczyli własne grunty. Został on ustanowiony w 2004 roku decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody (dokument powołujący - Dz. Urz. Woj. Mazowieckiego numer 58, pozycja 1474), aby chronić ważną w skali regionu ostoję ptaków.
Rezerwat jest rodzaju łąkowo –wodnego. Zajmuje powierzchnię 19.35 ha. Powstał na popegeerowskich stawach rybnych, które nie są już eksploatowane i częściowo zarosły. Do terenów objętych ochroną należą także przyległe łąki. Otulinę stanowi pas o szerokości 700 m. Cały obszar należy do malowniczej doliny rzeki – Pisi Gągoliny, w której do dziś zachowały się miejsca z typowym mazowieckim krajobrazem. Rezerwat odgrywa kluczową rolę w tzw. lokalnym systemie korytarzy ekologicznych i pełni jednocześnie funkcję rezerwuaru wody na pobliskiego obszaru.
Jednak jego największym, bogactwem są bez wątpienia występujące na jego terenie ptaki. Na byłych stawach rybnych Gnojny stwierdzono, aż 100 różnych gatunków ptaków, z czego 55 ma tam swoje miejsca lęgowe. W porównaniu do innych podobnych rezerwatów o zbliżonej powierzchni jest to ilość naprawdę wysoka. Trzy spośród gatunków ptaków występujących w Gnojnie figurują w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, a dziewięć wymienionych jest w Dyrektywie Ptasiej EWG. Warto zaznaczyć, że spośród 43 występujących w rezerwacie gatunków ptaków wodno-błotnych i związanych ze środowiskiem wodnym gatunków wróblowatych- 31 odbywa w Gnojnie swoje lęgi. Są to między innymi: żuraw, wodnik, sieweczka rzeczna, kszyk, remiz, wąsatka, bąk, cyranka, cyraneczka, błotniak stawowy, perkoz rdzawoszyi, perkoz dwuczuby i perkozek.
Z grupy ptaków zatrzymujących się w Gnojnie w czasie migracji wspomnieć trzeba: kulika wielkiego, rybitwy czarną i białoskrzydłą oraz sieweczkę obrożną. Rezerwat jest też ostoją 13 gatunków ssaków, w tym: piżmaka, łasicy, tchórza zwyczajnego, wydry oraz lisa. Do cenniejszych gatunków płazów występujących na łąkach i w wodach Gnojny należą: żaby wodna, trawna i moczarowa, rzekotka drzewna oraz kumak nizinny i ropucha szara. Rezerwat może się też poszczycić ciekawą florą. Występująca na jego terenie naręcznica grzebieniasta i goździk pyszny uznawane są za narażone wyginięciem w skali całego kraju, zaś 14 innych gatunków jest zagrożonych wymarciem w Polsce Środkowej.
oprac. Piotr Dymecki
