fas fa-adjust

Pałac we Wręczy

Pierwsza wzmianka o Wręczy pojawia się w źródłach pisanych w wieku XVI.

W 1579 roku Andrzej Wręcki opłacał podatki państwu od swoich gruntów znajdujących się we wsi Wręcza. To właśnie od rodu Wręckich pochodzi nazwa wsi, znajdującej się w zachodniej części obecnej gminy Mszczonów. Najstarszą budowlą obecnej Wręczy jest pałac rodzinny Kossakowskich. Niestety lata jego świetności już dawno minęły. Imponującą bryłę XIX-wiecznej budowli możemy podziwiać już tylko na archiwalnych zdjęciach, gdyż dziś pozostały z niej jedynie ruiny, które niestety co roku coraz bardziej chylą się ku upadkowi. Warto więc póki jeszcze czas zabłądzić do starego, parku we Wręczy, pośrodku którego stoją odarte z tynku resztki ścian byłej szlacheckiej siedziby.

Pałac w nietypowym stylu „gotyku romantycznego” pobudowano w połowie XIX wieku dla rodziny Kossakowskich.

Stanął on w miejscu dawnego drewnianego dworku szlacheckiego, którego właścicielem była najprawdopodobniej wspomniana już rodzina Wręckich. XIX-wieczna budowla składała się z dwóch piętrowych, murowanych skrzydeł, które wspaniale komponowały się z niższym łącznikiem, wzbogaconym imponującą, drewnianą konstrukcją balkonu wznoszącego się nad głównym wejściem. W 1881 roku pałac przeszedł w posiadanie rodziny Chrapowickich, która to do 1939 roku, wykorzystywała go jako letnią siedzibę.

Seniorka rodu hrabina Maria Chrapowicka nie kryła swego rozżalenia, gdy w roku 1919 dekretem państwowym w pałacu zarekwirowano 4 pokoje na potrzeby miejscowej szkoły. W dwa lata później udało się jej, na krótko usunąć uczniów i nauczycieli z zajmowanych pokoi. Przy kolejnym zajmowaniu sal lekcyjnych przez wręcką szkołę obecni byli: sołtysi okolicznych wiosek, wójtowie i policja. „Szkolne nieporozumienia” trwały jednak nadal. Zajęcia w pałacu odbywały się jedynie do października 1923 roku, kiedy to klasę przeniesiono do budynku folwarcznego, stojącego w podwórzu. Tę później chciał zamknąć inspektor szkolny, ale władze Wręczy odwołały się od tej decyzji.

Pojawiła się wtedy propozycja wynajęcia od dziedziczki innych, lepszych sal w pałacu, za które gmina zobowiązała się płacić 240 zł lub pokrywać równowartość tej kwoty w drewnie. Obie strony sporu przystały na takie warunki. Gmina otrzymała pomoc finansową na opłacenie sal lekcyjnych i dzięki temu zajęcia w pałacu mogły się odbywać, aż do 1938 roku, kiedy to w centrum wsi wybudowano, stojący do dziś budynek szkolny.

Pałac we Wręczy był imponującą rezydencją. Jego wnętrza były luksusowo wyposażone. Biblioteka pałacowa obfitowała w znaczące pozycje literackie. W jednym z salonów stał biały fortepian, którego dźwięki letnimi wieczorami docierały, aż do wiejskich zabudowań. Szlachecka siedziba posiadała własną kaplicę. Zachowane w części do dzisiaj głębokie piwnice służyły jako magazyn żywności i win. Otoczenie pałacu stanowił romantyczny, rozległy park. Pięknie komponował się z nim żyzny ogród oraz stawy rybne. W okresie okupacji z otoczonej gęstym parkiem szlacheckiej siedziby korzystali członkowie ruchu oporu.

Proces degradacji rozpoczął się po roku 1945.

Wtedy to rozgrabiono pałacowe dobra. Wycięto też starodrzew w parku. W atmosferze przychylności dla niszczenia pozostałości po pańskiej Polsce ginęła wręcka perła architektury. W pałacowych pomieszczeniach swoje siedziby miały kolejno - wiejski sklep, biblioteka, a następnie Gromadzka Rada Narodowa. Jeszcze w latach 70-tych. Dawna szlachecka rezydencja miała dach i główne mury. Później okolicznym mieszkańcom zaczęły się z niej przydawać solidne cegły. Dziś już nawet one nie stanowią żadnej wartości. Zlasowane, kruszą się pod wpływem deszczu, mrozu i wiatrów.

Obecnie pałac i resztki parku mogłyby się jeszcze stać celem romantycznych przechadzek, gdyby nie to, że coraz częściej okalające go zarośla zaczynają być traktowane jako śmietnik. Szkoda. Tak właśnie ginie historia naszej „małej Ojczyzny”. Zachowujemy się tak, jakbyśmy nie zdawali sobie sprawy z tego, że niszcząc bezpowrotnie ślady przeszłości bezmyślnie zubażamy naszą przyszłość.

 

Oprac. Piotr Dymecki

na podstawie artykułu autorstwa Karola Grabowskiego

„W poszukiwaniu zagubionych wrażeń'' z Życia Żyrardowa

nr 24 (2863), 12 czerwca 2007 roku

  • Pałac we Wręczy w latach świetności
  • Ruiny Pałacu we Wręczy

wstecz

baner toplayer
Grafika informująca o godzinach pracy urzędu miejskiego